Bawipa Zisu Chuahlio I Thah A Tim Tu Kha Herod Zeidah Asi?
Mi tampi caah Bible hi tlamtling le fiang deuhin dothlat a har caah lungfian lonak tete a um kho tawn. Culakah minung min ai thuah mi tete kongah hin lung a buaikhun tawn caah a relhuam mi caah tiah Bible nih Herod kong a chim lengmang mi hi fiangdeuhin van langhter ta ka duh.
Bawipa Zisu a chuah lioah thah atim tu Herod kha a min taktak cu ‘Herod the Great’ tiah an ti. Lai min cun Herod Lian tikhawh asi hnga. Sinain Lai Bible ahcun Herod tivial lawngin atial. Herod hi 72-71 BC hrawngah Idumea timi Judea thlanglei ah a rak chuak. Amah cu Antipater i a fapa pahnih nak asi. Antipater cu Siangpahrang Hyrcanus-II kut tangah reng sang ngaimi asi. Herod Lian cu Esau ci thlah asi i Judaism timi Judah miphun biaknak a biami asi.
A pa Antipater nih Herod cu Galilee uk tu dingah 47 BC lioah arak chiah nain Rom cozah nawlpek nak in Judea ram ah siangpahrang dirhmun in a um taktak cu 39 BC thok in arak si. Nupi 10 le fa 16 angeih hna. A nupi pakhat Mariamne-I hi a thah. Cun a fa le 3, Antipater-II hi 4 BC ah a thah i Alexander le Aristobulus-IV hi 7 BC ah a thah hna. Cu lawng siloin a nupi i a nu le a ttapa zong athah chih hna. Amah chan lioah tlangbawi minthang vialte athah dih hna. Cun Bawipa Zisu zong thah a timh nain a thah khawhlo caah kum 3 tang hngakchia vialte athah dih hna Mt. 2:16-18.
A tuah sermi a thatlo tuk caah lungzawtnak faktuk a ngei. Ka thi canglai ti ai theih tikah akuttang pawl sinah order apek ta hna; keicu ka thi canglai i ka thih tikah a hohmanh ttah tu ka neihlo dingle mivialte zong an i lawmh dih ding afian ko caah ka thih le cangka ka ram chung ummi minthang vialte hi nan van auh dih hna lai i ka ruak pawngah nan thah dih hna lai. Cu hna thih ve ruangah mi tampi an ttap lai i cucu keimah an ka ttah ah ruat hna seh tiah ati. Cu tlawmpal ah Herod Lian cu a lungzawtnak a fahtuk cangcaah amah tein ai that i a chim ning tecun an tuah piak taktak.
A thlan umnak hi mipi theih aduh locaah a thli tein a dawtmi tlawmpal kha a cah ta hna i mitheih lo nakah an vui. Cu a vuitu lakah Josephus timi pa hi ai tel ve. Kum tampi chung a thlan an kawl lengmang nain an hmu kholo. Hebrew University nih Professor Netzer hruainak in an kawl hnu ah Josephus record pakhat te an hmuhchuah I cu thawngin May 7, 2007 ahkhan a thlan taktak cu an va hmuh. Cu hmun cu furlong 200 a hlatnak hmun ah asi. Herod Lian hi Bawipa Zisu chuah lio i thah a raktim tu kha asi. Culio ahcun Herod cu kum 25-27 hrawng arak si. Herod a u cu Phasael asi i Jerusalem uktu ah chiah arak si. Herod Lian cu kum 2-1BC hrawngah a rak thi.
Tipil Pe Tu Johan A Thahtu Kha Mi Zei Herod Dah Asi?
Cun a fapa Herod Antipas timi Antipas tizong ah mindiin in kawh mi nih 1BC-1 AD hrawngin a pa Herod Lian cu avan chawn. Anih hi 20 BC hrawngah arak chuak. Mt. 14:1-12 chungah Herod tiin a min alang thiamthiam ve. Amah zong hi a pa lam thalo a zulh ve caah a chuahpi a unau Philip the Tetrarch nupi he athli in an i duh caah tipil petu Johan nih a sik hna i cu ruangah Johan cu a lu tiang arak tannak kha asi. Johan a rak thah hi 28 AD hrawngah asi.
Bawipa Zisu Antleih Hnu Ah Pilot Nih Mizei Herod Sinah Dah Achanh
Bawipa Zisu kong arak theih bal ruangah hmuh arak duh tuktu kha Herod Antipas thiamthiam hi asi, Luke 23:6-12.Amah hi Bawipa Zisu antleih hnu ah Pilot nih Herod pennak chungum mi asi caah Herod sinah va kalpi uh tiah ati mi pa kha asi. Anih hi a nun can athat velo caah 39 AD ah a tupa Agrippa nih athah i a nunnak aliam ve.
Herod inchungkhar nunning hi a chiakha tukmi le tihnung tukmi asi. Amah nak in mi lianngan umter aduh hna lo. Amah inchungkhar zong a zuah hlei hnalo. Cu lioah Messiah cu Judah siangpahrang achuak dingmi asi tiah mikip nih an hngah cu Herod nih atheih fawn. Cutluk ttihnung lakah a nenno bik mi naute Jesus vung chuah ding cu zeitluk tihnung dah asi? Hling lakah a kheu mi Rose pangpar ko khi alo. Mery le Joseph ca zongah lungrethei ngai khi asi lai. Sihmanhsehlaw Bawipa Vancung mi nih a chimh hna ningtein an zulh caah naute Zisu cu him tein a um kho.
Kan nih zong hi vulei sualmuih nak chung kan um lioah kan thlarau caah tihphan awk tampi aum ve. Kan ralpa Satan nih thah dingin akan kawl lengmang ve. Sihmanhsehlaw Pathian Thiangthlarau nih akan hruai ningin le akan cawnpiak ningin kan zulh ahcun him tein kan um ve ko lai. Bawipa nawlngeih hi himnak asi. Nangteh Pathian Thlarau hruainak le cawnpiaknak na zul ve lai maw?
Chinchiah// Pastor Van Bawi Kam (facebook ta copy mi a si)
